Trong kiến trúc nhà gỗ truyền thống, cửa võng tứ linh không chỉ là chi tiết trang trí mà còn giữ vai trò quan trọng về mặt phong thủy. Với hình tượng Long – Lân – Quy – Phượng được chạm khắc tinh xảo, cửa võng giúp tăng sự trang nghiêm và gửi gắm mong cầu về bình an, phúc lộc cho gia đạo. Vậy bộ tứ linh có ý nghĩa như thế nào khi được đục chạm trên cửa võng nhà gỗ? Gia chủ hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau!
Lắp dựng nhà gỗ 3 gian tại Việt Trì – Phú Thọ
Cửa võng là gì?
Cửa võng là một hạng mục thường thấy trong không gian thờ cúng như nhà gỗ, nhà thờ họ, đình, chùa, miếu hoặc phòng thờ gia đình. Về bản chất, cửa võng không có cánh, được gắn phía trên khu vực thờ tự để tạo ranh giới trang trọng giữa không gian thờ cúng và không gian sinh hoạt chung.
Cửa võng thường có dáng hình chữ “M” mềm mại với phần giữa võng xuống, giống như một tấm rèm gỗ trang trí. Trên bề mặt cửa võng sẽ được chạm khắc hoa văn phong thủy truyền thống, tiêu biểu nhất là tứ linh Long – Lân – Quy – Phượng hay các đề tài hoa lá, tứ quý… để tăng giá trị thẩm mỹ và ý nghĩa phong thủy cho không gian.
Ý nghĩa của cửa võng tứ linh trong nhà gỗ
Cửa võng tứ linh gồm 4 linh vật: Long, Lân, Quy và Phượng, mỗi linh vật thể hiện một giá trị tâm linh, phong thủy riêng nhưng khi kết hợp lại tạo nên biểu tượng của sự cát tường, bảo vệ và thu hút phúc khí cho gia đình.
Long – Biểu tượng của quyền uy và sức mạnh tối thượng
Long (Rồng) là linh vật đứng đầu trong tứ linh và được xem là biểu tượng của quyền lực, sức mạnh và phú quý. Trong tinh thần văn hóa Việt, rồng gắn liền với truyền thuyết “Con Rồng Cháu Tiên”, phản ánh niềm tin vào nguồn lực linh thiêng từ trời đất. Chính vì vậy, khi xuất hiện trên cửa võng, hình ảnh rồng được tin là cầu mong may mắn, thịnh vượng và bảo vệ gia đạo khỏi tai họa.
Lân – Mang đến sự bình an và thịnh vượng cho gia chủ
Trên cửa võng, hình ảnh kỳ lân được chạm khắc với đường nét mềm mại, tạo cảm giác an lành và dễ chịu cho không gian thờ cúng. Theo quan niệm dân gian, Lân xuất hiện là điềm báo cát lành, tượng trưng cho sự yên ổn và sung túc. Vì vậy, sự góp mặt của Lân trên cửa võng thể hiện mong muốn gia đình luôn hòa thuận, cuộc sống đủ đầy và tránh được những điều bất lợi.
Quy – Tượng trưng cho sự trường tồn và vững chãi
Quy (Rùa) gắn liền với sự bền bỉ, chậm rãi nhưng chắc chắn, tượng trưng cho sự ổn định và lâu dài. Khi được chạm khắc trên cửa võng, Quy thể hiện mong cầu về sự trường tồn của gia đạo, con cháu kế tục bền vững theo thời gian. Nhà gỗ là loại hình kiến trúc đề cao giá trị truyền đời nên hình ảnh Quy càng có ý nghĩa trong truyền thống này.
Phượng – Hiện thân của vẻ đẹp, đức hạnh và may mắn
Yếu tố cuối cùng của bộ tứ linh trên cửa võng là hình ảnh Phượng, một linh vật mang tính cân bằng và hoàn thiện. Phượng thường được thể hiện với dáng vẻ thanh thoát, đường nét uyển chuyển. Về ý nghĩa, Phượng gắn liền với đức hạnh, sự cao quý và vận may. Sự hiện diện của Phượng trên cửa võng tứ linh thể hiện mong muốn gia đình không chỉ thịnh vượng mà còn giữ được nề nếp, đạo lý và phúc khí lâu dài.
Chất liệu phổ biến của cửa võng tứ linh
Chất liệu gỗ là yếu tố quyết định đến độ bền, vẻ đẹp, đồ mềm mại của hoa văn chạm khắc, tuổi thọ và giá trị của sản phẩm. Vì cửa võng tứ linh thường là chi tiết trang trí phong thủy đặt ở vị trí trang trọng, nên lựa chọn gỗ tự nhiên có độ chắc, ổn định và ít cong vênh theo thời gian.
- Gỗ lim: Lim thuộc nhóm gỗ cứng, có cấu trúc thớ chắc, chịu lực nén và va đập rất tốt, ít cong vênh. Đây là lý do lim được dùng cho cột kèo, cửa chính và các chi tiết chịu lực cao. Gỗ lim còn có vân xoắn tự nhiên với sắc nâu trầm, tạo cảm giác trang nghiêm, phù hợp với không gian thờ cúng truyền thống.
- Gỗ gõ đỏ: Nổi bật với màu nâu đỏ đặc trưng và độ cứng cao, rất phù hợp cho các chi tiết chạm khắc phong thủy như cửa võng. Gõ đỏ có khối lượng lớn, khả năng chống mối mọt và cong vênh tốt, phù hợp với các không gian nội thất sang trọng và ổn định theo thời gian.
- Gỗ mít: Nhẹ hơn gỗ lim và gõ đỏ, có màu sáng và vân mịn. Mặc dù gỗ mít không cứng chắc bằng lim hay gõ đỏ nhưng bởi vì dễ gia công và có thớ gỗ mịn, nó vẫn được sử dụng cho cửa võng có các họa tiết chạm khắc phức tạp.
Lưu ý khi lắp đặt cửa võng tứ linh trong nhà gỗ
Lắp đặt cửa võng tứ linh không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn liên quan đến vấn đề tâm linh và phong thủy trong nhà gỗ. Khi lắp đặt, gia chủ cần lưu ý một số điều sau:
- Kích thước cửa võng phải cân đối với gian nhà, chiều cao cột và tổng thể kết cấu nhà gỗ, không đặt quá sát bàn thờ để tránh cảm giác chật và bí.
- Họa tiết Long – Lân – Quy – Phượng cần chạm khắc rõ ràng, đúng dáng truyền thống, tránh cách điệu quá mức.
- Kết cấu phải chắc chắn, ưu tiên ăn mộng hoặc bắt trực tiếp vào cột, xà gỗ chính.
- Màu sắc và kiểu hoàn thiện bề mặt cần đồng bộ với hoành phi, câu đối và hệ khung gỗ xung quanh.
- Chất liệu gỗ cần được xử lý chống mối mọt, sấy khô đúng kỹ thuật trước khi lắp đặt để hạn chế cong vênh về sau.
>> Xem thêm: Cách bố trí khi trồng cây cau cảnh trước nhà gỗ để đón tài lộc
Có thể thấy, cửa võng tứ linh mang giá trị kiến trúc, văn hóa và phong thủy sâu sắc trong nhà gỗ truyền thống. Mỗi một yếu tố đều thể hiện sự mong cầu về cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc cho gia đình. Việc lựa chọn cửa võng họa tiết tứ linh và lắp đặt chuẩn là cách để thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và gìn giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp trong văn hóa thờ cúng.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo những video hay về nhà gỗ cổ truyền
>Tham khảo những dự án thi công nhà gỗ